Józef Piłsudski_2

Od 1918 roku trwały z różnym nasileniem walki na froncie wschodnim. Początkowo Polska odnosiła sukcesy. Jednak w 1920 r. karta zaczęła się odwracać i wojska rosyjskie pojawiły się na przedpolach Warszawy. Do decydującego starcia miało dojść w sierpniu. Polacy mieli też handicap nie wszystkim znany. Mianowicie Polakom udało się złamać szyfry, którymi posługiwały się wojska bolszewików.

Piłsudski był zwalczany przez opozycję w kraju, ale też przez państwa Europy Zachodniej. Ta sytuacja spowodowała, że 12 sierpnia złożył na ręce premiera Witosa dymisję z funkcji Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza. W liście do premiera zaznaczał, że jego zdaniem, skoro rozmowy pokojowe z bolszewikami nic nie dały, Polska musi liczyć na pomoc krajów Ententy, a te uzależniają ją od odejścia marszałka. Witos jednak dymisji nie przyjął.

Piłsudski nie uczestniczył bezpośrednio w pracach sztabów przygotowujących decydujące starcie z wojskami rosyjskimi. Ten fakt nie jest eksponowany w biografii Marszałka. Ostatecznie jednak dowodził Grupą Uderzeniową, która 16 sierpnia wyszła na tyły wojsk rosyjskich i zadała im decydujący cios. Ostateczny sukces militarny przyniosła bitwa nad Niemnem, która rozpoczęła się 20 września 1920 roku. Zdobyto wówczas Grodno, a dzięki sfingowanemu buntowi Żeligowskiego został zdobyty okręg wileński, na bazie którego utworzono tzw. Litwę Środkową. 12 października 1920 r. w Rydze podpisano rozejm, a wojnę zakończono podpisanym 18 marca 1921 r. traktatem ryskim. W ten sposób zostały zakończone działania wojenne na froncie wschodnim. Nie oznaczało to zakończenia działań wojennych jako takich. W najlepsze trwały rozgrywki polityczne, co nie sprzyjało stabilizacji państwa.

Kolejne zmiany rządów ewoluowały na prawo. Ale nie było to równoznaczne z uspokojeniem sceny politycznej. Sukces Polski i jej armii był pełny, jednakże zarówno traktat ryski, jak i siłowe rozwiązanie na Litwie było jednocześnie klęską koncepcji politycznej Piłsudskiego, zakładającej utworzenie z krajów dawnej Rzeczypospolitej tzw. konfederacji Międzymorza. Paradoksalnie działania Piłsudskiego doprowadziły do realizacji wizji jego największego adwersarza – Romana Dmowskiego – który opowiadał się za państwem narodowym.

Piłsudski miał związki z wolnomularstwem w Polsce. Pierwszy prezydent Polski Gabriel Narutowicz był wolnomularzem. Reaktywowany w 1920 zakon w większości poparł Józefa Piłsudskiego, on popierał i nakłaniał ludzi ze swego otoczenia do wstępowania do masonerii. Według niektórych źródeł Wielka Loża Narodowa /WLNP/ brała udział w przygotowaniu zamachu majowego.

W tym czasie przeplatały się ważne wydarzenia w życiu osobistym Piłsudskiego i ważne wydarzenia w funkcjonowaniu państwa polskiego. 17 marca 1921 r. przyjęto tzw. małą Konstytucję. Z punktu widzenia Piłsudskiego była ona niekorzystna dla prezydenta, gdyż ograniczała jego uprawnienia. Po śmierci /sierpień 1921 r./ pierwszej żony Marii ożenił się z Aleksandrą Szczerbińską i wprowadził z nią do Belwederu. Z Aleksandrą miał już dwie córki Jadwigę i Wandę.

We wrześniu Piłsudski był obiektem nieudanego zamachu we Lwowie. W 1922 roku Polską wstrząsał najdłuższy dotychczas kryzys gabinetowy. W listopadzie, po wyborach parlamentarnych wyłoniono nowy Sejm, bardzo rozczłonkowany pomiędzy partie lewicy, centrum i prawicy. Piłsudski odmówił kandydowania na stanowisko prezydenta. Przeszedł jednak popierany przez niego kandydat na prezydenta Gabriel Narutowicz. Piłsudski zdecydował się wówczas wycofać z życia politycznego. Po kolejnych  zawirowaniach politycznych Piłsudski zrezygnował najpierw z dowództwa w Sztabie, a później także z przewodniczenia Ścisłej Radzie Wojennej. Stało się tak m.in. z powodu tego, iż nowy minister spraw wojskowych, Stanisław Szeptycki, skierował do Sejmu projekt ustawy o organizacji naczelnych władz wojskowych, w której minister miał mieć zwierzchność nad szefem Sztabu Generalnego i Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych (który miał być jego zastępcą w Radzie Wojennej). Równocześnie jednak 28 czerwca Sejm przyjął uchwałę stanowiącą, że Marszałek Józef Piłsudski jako Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz zasłużył się narodowi. 3 lipca wygłosił swoje słynne przemówienie w sali Malinowej warszawskiego hotelu Bristol, w którym m.in. wyraził swe obrzydzenie wobec partyjniactwa i koniunkturalizmu. Po wygłoszeniu tego przemówienia Marszałek udał się na „emigrację” do dworku w Sulejówku pod Warszawą. Tam zajął się przede wszystkim twórczością pisarską. Przetrwał tam aż do przewrotu majowego w 1926 roku.

A to już był zupełnie inny rozdział w życiu politycznym Marszałka.

Czy można to wszystko jakoś podsumować? Czy można znaleźć jakieś analogie do współczesności?

Z perspektywy czasu można stawiać Piłsudskiemu najprzeróżniejsze zarzuty. Trzeba jednak pamiętać o oczywistych faktach. I wojna światowa była zaskoczeniem dla polskich środowisk niepodległościowych. Po kilku latach działań wojennych zaczęły się rysować możliwości utworzenia państwa polskiego. Państwa-zaborcy chcieli to zrealizować na własnych warunkach. Ostateczny wynik zależał od zdolności negocjacyjnych Polaków uczestniczących w tym procesie.

Sam fakt odzyskania niepodległości nie zamykał tematu. Niepodległość trzeba było utrzymać. A to nie było łatwe. Granice stały w ogniu. Nie były też precyzyjnie określone. Mało tego, nie było jednoznacznej koncepcji tego powstającego państwa polskiego. Stąd kontrowersje wobec postawy Piłsudskiego w sprawie powstania wielkopolskiego; wobec pomocy obrońcom Lwowa. Później doszły do tego powstania śląskie, plebiscyt na Warmii i Mazurach; zastrzeżenia wobec wynegocjowanego traktatu ryskiego. Nie należy zapominać o niesamowitym rozbiciu sceny politycznej. Piłsudski starał się w tym wszystkim jakoś utrzymać, ale do czasu. Po zamachu na prezydenta Narutowicza zdecydował się wycofać z aktywności politycznej. Na scenę polityczną wrócił dopiero przewrotem majowym. To co stało się później będzie powodem negatywnej oceny polityki Piłsudskiego. Z drugiej strony, jakie były możliwości wyboru? Puścic wszystko na żywioł? Co wówczas stało by się z państwem polskim?

Stary.piernik